در شامگاه جمعه، ۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۳، شلیک یک موشک بالستیک از سوی نیروهای سپاه پاسداران از حوالی پایگاه موشکی این نیرو در نزدیکی شاهرود توجه بسیاری را به خود جلب کرد. منابع محلی و ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی این اقدام را تأیید کرده و حاکی از آن هستند که این آزمایش به عنوان واکنشی به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات اخیر ایالات متحده و شرایط تازه در عرصه روابط بین‌المللی ایران انجام شده است.
سپاه پاسداران، بدون اطلاع‌رسانی رسمی در مورد این آزمایش، واکنش‌های گسترده‌ای از سوی کارشناسان و تحلیل‌گران داخلی و خارجی را به همراه داشته است. برخی نمایندگان و چهره‌های نزدیک به حکومت نیز به حمایت از این اقدام پرداخته و آن را در راستای سیاست‌های بازدارندگی دفاعی ایران توصیف کرده‌اند. احمد نادری، نماینده مجلس شورای اسلامی، در این باره اعلام کرد که توسعه موشک‌های قاره‌پیما در چارچوب برنامه‌های دفاعی جمهوری اسلامی قرار دارد و تأکید کرد که دستیابی به قابلیت‌های هسته‌ای ممکن است به‌زودی به عنوان ابزاری برای افزایش توان بازدارندگی ایران معرفی شود. وی معتقد است که ایران نباید زمان بیشتری را از دست دهد و نیاز است که این موضوع به صورت رسمی در دستور کار قرار گیرد.
با توجه به شرایط پیچیده منطقه‌ای، تحلیل‌گران معتقدند که ایران به دنبال استفاده از نمایش قدرت نظامی برای پاسخ به فشارهای فزاینده بین‌المللی است. برخی از این تحلیل‌ها بر این باورند که حمله‌های اخیر اسرائیل به مراکز نظامی داخل ایران، از جمله پایگاه‌های موشکی در شاهرود، عاملی محرک برای تقویت دکترین دفاعی ایران بوده است. این دکترین، بر پایه توان موشکی و احتمالا گسترش فعالیت‌های هسته‌ای تنظیم شده تا نوعی توازن قوا در منطقه به وجود آورد. در همین راستا، حسین موسویان، از دیپلمات‌های پیشین جمهوری اسلامی و تحلیل‌گر مسائل امنیتی، در مقاله‌ای تحت عنوان "تاثیر پیروزی ترامپ بر استراتژی امنیت ملی ایران" به جزئیات استراتژی جدیدی که به گفته وی توسط برخی جریان‌های تندرو در داخل ایران دنبال می‌شود، اشاره کرده است. موسویان اظهار داشته که شرایط امنیتی و فشارهای خارجی، جمهوری اسلامی را به سمت پذیرش نیاز به دستیابی به بازدارندگی هسته‌ای سوق داده است. او در این مقاله مدعی شد که طبق نظرسنجی‌های داخلی، درصد قابل توجهی از مردم ایران خواهان تقویت قابلیت‌های نظامی و هسته‌ای کشور هستند، امری که می‌تواند منجر به تغییر استراتژی‌های کلان نظامی در آینده شود. اظهارات و تحرکات اخیر در جمهوری اسلامی به ویژه پس از انتخاب مجدد ترامپ، گویای آن است که احتمالا ایران از مواضع پیشین خود مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود فاصله گرفته است. اگرچه وزارت خارجه ایران در گذشته همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای این کشور صرفاً اهداف غیرنظامی دارد، اما افزایش آشکار تمایل به ارتقاء سطح توانایی‌های نظامی و هسته‌ای نشان می‌دهد که ممکن است این دیدگاه‌ها در آینده تغییر کند. در سال‌های اخیر، تشدید حملات هوایی اسرائیل علیه مواضع وابسته به نیروهای ایران در منطقه، به‌ویژه در سوریه و همچنین حملات سایبری و تلاش‌های دیپلماتیک برای محدود کردن برنامه‌های هسته‌ای ایران، تأثیر عمیقی بر سیاست‌گذاری‌های کلان امنیتی جمهوری اسلامی گذاشته است. از این رو، برخی از مقامات و تحلیل‌گران نزدیک به حکومت از لزوم بازنگری در دکترین دفاعی و افزایش قابلیت‌های بازدارندگی به‌خصوص در حوزه هسته‌ای سخن می‌گویند.
از سوی دیگر، برخی از نمایندگان مجلس و افراد نزدیک به دولت در اظهارات اخیر خود بر این نکته تأکید کرده‌اند که تعاملات دیپلماتیک با کشورهای غربی برای حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای ضروری است. با این حال، جریان‌های قدرتمند در بدنه نظام، به ویژه گروه‌هایی که به ساختار ایدئولوژیک و تندرو نزدیک هستند، همچنان مخالف هرگونه تعامل با آمریکا و متحدانش به‌ویژه در موضوعات کلیدی مانند برنامه هسته‌ای و موشکی ایران هستند. این جریان‌ها بر این باورند که هرگونه توافق با غرب، تنها به تضعیف موقعیت ایران در منطقه منجر می‌شود.
از سوی دیگر، در حالی که برخی از دیپلمات‌ها و مقامات معتدل به دنبال یافتن راه‌حلی برای کاهش تنش‌ها هستند، اما به نظر می‌رسد جناح‌هایی در سپاه پاسداران و نهادهای امنیتی و نظامی از این رویکرد استقبال نمی‌کنند. برای این گروه‌ها، تجربه‌های گذشته مانند ترور سردار قاسم سلیمانی و حملات مکرر به زیرساخت‌های نظامی و انرژی ایران گواهی بر عدم اعتماد به مذاکرات و تعاملات دیپلماتیک است. تغییر رویکرد احتمالی جمهوری اسلامی در حوزه هسته‌ای، به ویژه در پی تحولات داخلی و بین‌المللی، می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت منطقه‌ای داشته باشد. هرچند ایران هنوز به‌طور رسمی موضع مشخصی در این خصوص اتخاذ نکرده است، اما نشانه‌های موجود حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ممکن است در راستای تقویت قابلیت‌های بازدارنده خود، به ویژه در حوزه هسته‌ای، گام‌های تازه‌ای بردارد. این تحولات به‌ویژه در فضای سیاسی و نظامی پرتنش منطقه، چالش‌های جدیدی برای تعاملات دیپلماتیک و روابط بین‌المللی جمهوری اسلامی ایجاد کرده است. اگرچه تلاش‌ها برای کاهش تنش از سوی برخی مقامات داخلی همچنان ادامه دارد، اما به نظر می‌رسد که تصمیمات نهایی در این باره هنوز گرفته نشده و باید دید که موضع‌گیری نهایی ایران در ماه‌های پیش‌رو چگونه خواهد بود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر