تهران و دمشق در سراشیب سرنوشت

• مسیر مشترکی که حکومتگران دو کشور برگزیده اند، ایران و سوریه را به سوی ویرانی و فلج اقتصادی می برد.اوضاع سیاسی و اقتصادی در سوریه و ایران، هر روز بیش از روز پیش شباهت پیدا می‌کند.هفتۀ گذشته در یک گزارش مستقیم از دمشق چنین آمده بود که پایتخت سوریه روزهای سختی را می‌گذراند. صنعت جهانگردی که ده درصد درآمد کشور را تشکیل می‌داد به صفر رسیده است و هتل‌ها پس از آن که برای ادامۀ حیات، تعداد کارکنان خود را به حداقل رساندند اکنون دیگر قدرت روی پا ایستادن ندارند و یکی بعد از دیگری تعطیل می‌شوند. بازار با کمبود روزافزون ارزاق و مایحتاج عمومی روبروست و به همان نسبت که عرضۀ مواد غذایی تقلیل پیدا می‌کند قیمت‌ها بالا و بالاتر می‌رود. ترس از فردا در نگاه مردم موج می‌زند و در همین حال، رژیم حاکم با توسل به اسلحه و اقدامات پلیسی و امنیتی چنان وانمود می‌کند که برای سرکوبی اعتراضات و باقی ماندن در قدرت، حد و مرزی نمی‌شناسد.فیلمهایی که از حمص، شهر پایداری و فداکاری تا پای جان، به دنبال بمباران‌های متوالی گرفته شده است سند زنده‌ای است از جنایت علیه بشریت. چنین ویرانگری و کشتاری حتی در جنگ میان دو کشور قابل چشم پوشی نیست تا چه رسد به آن که حکومتی در کشور و علیه ملت خود مرتکب شود.در ایران نیز، اگرچه هنوز کار به آنجا نکشیده است اما همۀ قرائن از حرکت به سوی چنان اوضاعی حکایت دارد. روزنامه فرانسوی لوموند، یک صفحۀ کامل را به اوضاع ایران اختصاص داده و زیر عنوان «اقتصاد ایران آخرین نفس‌ها را می‌کشد» شرایط سخت زندگی را در این کشور منعکس ساخته است.لوموند (جمعه دهم فوریه) در کنار عکس بزرگی از بازار تهران، به نوسانات قیمت ارز پس از توافق 27 کشور عضو اتحادیه اروپا در مورد تحریم نفتی و اقتصادی ایران، همزمان با افزایش تحریمها طبق مصوبه مجلس نمایندگان آمریکا اشاره می‌کند و می‌نویسد: برای نخستین بار از زمان شروع مجازات‌ها در سال 2006، تحریم‌های بین‌المللی آثار واقعی خود را در زندگی جاری ایرانیان آشکار می‌سازند. فروریزی ارزش ریال در برابر دلار و یورو، حتی پیش از به اجرا درآمدن تحریمهای اروپا و تصمیمات جدید آمریکا، ایرانیان را تکان داده و به خود آورده است. بر اثر این شوک پسیکولوژیک برای اولین بار جامعۀ بزرگ ایرانی با چشم باز به اوضاع می‌نگرد و در می‌یابد که حکومتگران با سرسختی در زمینه پیش بردن برنامه اتمی و نقض تعهدات بین‌المللی، چگونه کشور را به سوی ویرانی می‌کشانند.این گزارش به تورم 20 درصدی طبق ارقام رسمی و 30 درصدی به اظهار کارشناسان، کمبود دارو و وسایل درمانی خصوصاً داروها و نیازهای درمان سرطان، قیمت سرسام آور مواد غذایی، گوشت کیلویی 30 دلار (هر دلار 20600 ریال) و برنج کیلوئی 5 دلار، بیکاری روزافزون و فقدان افزارهای مورد نیاز تولید از جمله در صنایع نفت و پتروشیمی بر اثر خودداری سرمایه‌گذاران غربی، اشاره دارد و می‌افزاید در چنین وضعیتی، رژیم از بیم طغیان مردمی بر بازداشت‌ها و خشونت‌ها، از جمله بگیر و ببند سندیکالیست‌ها افزوده است.

مقاومت در برابر خشونت

 بسیاری از تحلیلگران عقیده دارند که در ایران نیز مانند سوریه، وضع چنان است که هر اتفاقی، درگیری میان ملت و حکومت را به محض آن که فرصتی یا بهانه‌ای پیدا شود امکان‌پذیر خواهد ساخت و انتخابات بحث‌انگیز پارلمانی در اسفند ماه می‌تواند چنین نطفه‌ای را بپروراند.رژیم، آمادگی خود را برای بی‌رحمانه‌ترین برخورد با منتقدان و معترضان در هفته‌های اخیر به معرض نمایش گذارد تا به مردم تفهیم کند که فرصت سر بلند کردن در جریان انتخابات به هیچکس یا هیچ گروهی نخواهد داد.در مقابل، با پاسخ دلاورانه کسانی از پایه‌گذاران یا پایوران همین رژیم روبرو شده است که از مشارکت در تأسیس چنین حکومتی استغفار می‌کنند و یا در مبارزه با آن مانند مبارزان سوری تا پای جان ایستاده‌اند.پیام دکتر مهدی خزعلی از زندان، حاکی از پیدایش چنین روحیه‌ای است.مهدی خزعلی، که در زندان به اعتصاب غذا دست زده و طبق گفتۀ فرزندش وضع جسمی او شدیداً نگران کننده است، با روحیه‌ای قوی می‌نویسد: «بگذارید قبل از آن که در سوگ ارزش‌ها دق کنم برای احیای ارزش‌های ناب انقلاب اسلامی جان خویش فدا کرده و جایی برای خود در خیل شهدا باز کنم. به جای آن که از من بخواهید اعتصاب غذا را بشکنم از آنان بخواهید به این حبس‌های غیرقانونی پایان دهند. من تا شهادت ایستاده‌ام».مأموران زندان، مهدی خزعلی را در حیاط دادستانی مورد ضرب و شتم قرار داده و دست او را شکسته‌اند.

مبادله غلّه با نفت و طلا

خبرگزاری رویترز، در گزارشی از وضع اقتصادی ایران می‌نویسد:
«ايران هفته گذشته ۲۰۰ هزار تن گندم برای تحویل فوری از بازار جهانی خريداری کرده است. تجار و فروشندگان بازار های جهانی نیز می‌گويند ايران طی دو روز گذشته ۲۰۰ هزار تن گندم برزيلی و ۲۰۰ هزار تن گندم آلمانی خريداری کرده است. اين درحالی است که مشخص نيست ايران بهای اين غلات را چگونه پرداخت کرده است.تحريم‌های تازه آمريکا و اتحاديه اروپا که از آغاز سال جاری عليه ايران اعمال شده‌اند توان اين کشور برای پرداخت بهای کالای اساسی خريداری شده در بازارهای جهانی را با مشکل مواجه کرده است.اين تحريم‌ها باعث شده‌اند تا ايران نتواند دلار و يوروی مورد نياز خود را تامين کند، به همين دليل اين کشور مجبور شده است تا جايگزينی برای پرداخت بهای کالاهای وارداتی خود پيدا کند. يک فروشند گندم در بازار اروپا به رويترز گفته است که شرکت‌های بزرگ چند مليتی در حال جايگزين کردن ارزهای ديگر هستند و آن دسته که متخصصان مالی دارند برای مبادله پاياپای از «نفت و طلا» استفاده می‌کنند. اما اين مساله برای شرکت‌های کوچک تجاری غلات چندان آسان نيست.درهمين زمينه، يک معامله‌گر ديگر به رويترز گفته است: «بهای معامله غلات به‌وسيله شمش‌های طلا پرداخت می‌شود و معاملات پاياپای فروش نفت در برابر خرید غلّه نیز پيشنهاد شده است.» به گفته اين معامله‌گر چند شرکت بزرگ در حال اين گونه معامله پاياپای با ايران هستند.يک تاجر ديگر در بازار غلات به رويترز گفته است به دليل اين که محموله‌های غلات بسيار بزرگ هستند، مبادله پاياپای يا پرداخت بها با طلا سريعترين راه ممکن است.بررسی‌های انجام شده در بازارهای جهانی نشان می‌دهد که از آغاز سال جاری ميلادی، ايران برای واردات کالاهای اساسی مانند برنج، روغن خوراکی، چای و خوراک دام و طیور با مشکل مواجه بوده است. کشتی‌های بزرگ غله در بنادر ايران پهلو گرفته‌اند، ولی به دلیل پرداخته نشدن بهای محمولات از تخليه بارها خودداری می‌کنند.به گزارش رويترز، ايران در حال حاضر نفت خود را با ارزهايی چون «ين» ژاپن، «وون» کره جنوبی و «روپيه» هند می‌فروشد که اين مساله صادرکنندگان را با مشکلاتی مواجه می‌کند.ايران درگذشته برای دور زدن تحريم‌ها و واردات کالاهای اساسی از طريق کشورهای ثالثی چون امارات متحد عربی عمل می‌کرد، اما با توجه به اقدامات صورت گرفته توسط امارات، راههای ايران برای داد و ستد غير مستقيم بسته شده است.

جبهه‌بندی در منطقه

 رژیم‌های ایران و سوریه، از لحاظ سیاسی نیز راه مشترکی را برگزیده و سرنوشت مشابهی را پذیرا شده‌اند به نحوی که صاحب نظران معتقدند سقوط رژیم بشار اسد، زنگ پایان عمر رژیم خامنه‌ای را به صدا در می‌آورد. از همین رو، حکومت به اصطلاح «اسلامی» ایران نیز بیش از پیش به حمایت روسیه و چین برای ادامه حیات خود امید بسته است.هر دو رژیم در حالی که هر چه بیشتر به مسکو و پکن تکیه می‌کنند، از غرب و نیز همسایگان عرب و ترک خود دور می‌شوند.در هر دو کشور ایران و سوریه، نگرانی از برخورد نظامی وجود دارد تا جایی که مردم را به اندوختن آذوقه و مایحتاج زندگی برای روز مبادا واداشته و این خود بر تنگنای بازار عرضه و مصرف و افزایش قیمت‌ها افزوده است.شاهزاده سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان در اجلاس اتحادیه عرب در قاهره اظهار داشت «تا کی باید مرتب به رژیم سوریه مهلت بدهیم؟ رژیم سوریه درصدد وقت خریدن است. آنچه رخ می‌دهد برای ادامه کشتارهای دسته جمعی است. حفظ امنیت آن گونه که نظام سوریه ادعا می‌کند مستلزم نابود کردن محله‌های مسکونی از طریق بمباران‌های متوالی نیست. اتحادیه عرب نباید برابر اوضاع جای سوریه سهل‌انگاری به خرج دهد».یک شاهزاده سعودی ـ ولید بن طلال ـ نیز درباره افزایش قیمت نفت بر اثر ترس از بسته شدن تنگه هرمز گفت «با وجود عرضۀ بیشتر و تقاضای رو به کاهش، عنصر ترس در حال بازی کردن با قیمت نفت است. این ترس ناشی از این است که می‌گویند نمی‌دانیم چه اتفاقی خواهد افتاد و آیا امکان دارد که تنگه هرمز بسته شود؟ من معتقدم دادن اولتیماتوم جنگی به ایران منجر به اقدام عاجزانه این کشور مبنی بر بستن تنگه هرمز خواهد شد که البته آمریکا به سرعت می‌تواند آن را باز کند. اگر نیاز باشد ما نیز می‌توانیم از اهرم بازدارنده خود یعنی افزایش تولید نفت طوری استفاده کنیم که کشورهای مصرف کننده آسیب نبینند».وی اضافه کرد «من منطقه‌ای می‌خواهم که عاری از سلاح هسته‌ای باشد و این بدان معناست که اسرائیل هم باید دست از سلاح هسته‌ای بکشد».

قطع پل‌های ارتباط

 اتحادیۀ عرب، پس از بی‌نتیجه ماندن کوشش‌هایش از طریق ارائه پیشنهادها و اعزام هیأت‌های بررسی و مطالعۀ اوضاع، سرانجام تصمیم گرفت روابط خود را با رژیم بشارالاسد قطع و برای «هر نوع همکاری» و حمایت از اپوزیسیون سوریه اعلام آمادگی کند.اتحادیه عرب همچنین خواستار اعزام نیروهای کلاه‌آبی سازمان ملل متحد برای پایان دادن به کشتار و بمباران مستمر از سوی نیروهای زرهی و هوایی سوریه شد.دمشق بلافاصله در برابر این تصمیمات واکنش نشان داد و آن را «هیستری بعضی کشورهای عرب» خواند. کشورهایی که علی لاریجانی رئیس مجلس اسلامی در ایران نیز آنها را نصیحت کرد سیاست خود را در پیروی از توطئه آمریکا علیه ایران تغییر دهند.

سرویس سیاسی کیهان